بررسی مصطلحات اسلامی در شعر از آغاز تا قرن پنجم

دانلود رساله دکتری بررسی مصطلحات اسلامی در شعر از آغاز تا قرن پنجم در 273 صفحه ورد قابل ویرایش آماده ارائه با فرمت doc

دانلود رساله دکتری بررسی مصطلحات اسلامی در شعر از آغاز تا قرن پنجم

در 273 صفحه ورد قابل ویرایش آماده ارائه با فرمت doc

«رساله دکتری رشته زبان و ادبیات عربی (Ph.D)»

چکیده

تحولات اجتماعی، فرهنگی، عقیدتی و سیاسی که در پی ظهور اسلام در جامعه عربی، ایجاد شد به خودی خود، عرب را با مفاهیمی نو روبرو ساخت. و طبیعی است که به تبع نیاز جامعه، موضوعات جدیدی شکل گرفت و به دنبال آن نیاز به تولد لغاتی نو، جهت پاسخگویی به این نیاز ایجاد شده در سطح وسیع، در جامعه عربی، احساس شد. ایجاد واژگان جدید تنها راه پاسخگویی به این نیاز نبود، بلکه بهترین راه، بارور کردن و تلفیق واژگان و عبارات با یکدیگر، به قصد بیان مفاهیم نو بود.

بنابراین مادة اولیة مصطلحات اسلامی، همان ریشه‌های لغوی موجود در عصر جاهلی است که قالب‌های اسلامی، در پی نیاز جامعه آن را وسعت داد.

البته نظر به اهمیت بالای مفاهیم اسلامی موجود در واژگان مولد، مجموعه‌های مختلفی در قالب فرهنگ نامه‌های گوناگون، در زمینه علوم اسلامی، به طور تخصصی شکل گرفت. از این‌رو فرهنگ‌های متنوعی در زمینه اصطلاحات فقهی یا لغات و مصطلحات اصول اسلامی و یا در باب حقوق اسلامی و... تألیف گردید.

اما کیفیت کاربرد مصطلحات اسلامی در اشعار شعراء و اساساً میزان تأثیرپذیری شعر از آن، امری است در خور بررسی، که کمتر بدان پرداخته شده؛ از این رو به آن شدیم که پژوهشی در این باب انجام دهیم، تا نه به عنوان کاری کامل و در خور تقدیر بلکه در حد تحقیقی قابل نقد و بررسی، خدمت اهل نظر ارائه شود.

از آنجا که دامنه موضوع و حیطه زمانی مورد بررسی، وسیع بود، در انتخاب مصطلحات اسلامی، دست به گزینش زدیم؛ به این ترتیب معیار را در این گزینش، اصول و فروع دین و مباحث مربوط به آن قرار دادیم و همین معیار نیز، در طبقه‌بندی ارائه شده در خصوص مصطلحات، در نظر گرفته شد.

کلید واژه‌ها:

مصطلحات، اصطلاحات

وضع

معنی

نقل

مخضرم

اموی

عباسی

اسلامی

مقدمه

عرب جاهلی زندگی ساده قبیله‌ای داشت. قبیله تنها عنصر وحدت اجتماعی اعراب جاهلی محسوب می‌شد؛ قبیله‌ای که عرب خود را وابسته به آن می‌دانست، از آن دفاع می‌کرد و نسبت بدان تعصب داشت. این قبایل، پیش از اسلام در جنگ‌ها و درگیری‌های خونین دائمی به سر می‌برند. تا اسلام آمد و در پی ظهور آن، واژه (امت) متولد شد. و به این ترتیب با تمسک به آیه شریفه: «إن هذه أمتکم أمه واحده و أنا ربکم فاعبدون»1، (امت) جایگزین (قبیله) شد؛ امتی که در سایه آن، مطامع و منافع قبیله‌ای رنگ باخت و افراد را با توجه به عقاید و عواطف و اهداف مشترک، زیر چتر حمایت خود گردآورد. امت واحد اسلامی که اجزاء آن هریک در جهت یاری یکدیگر و سوق دادن جامعه به سمت و سوی خیر و راستی در حرکت بودند که: «کنتم خیر أمته أخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنکر».2

تحولات اجتماعی، فرهنگی، عقیدتی و سیاسی ایجاد شده در جامعه عربی، خود بخود عرب را با مفاهیمی نو چون؛ جهاد فی سبیل الله، اعتصام بحبل الله، ایثار در راه خدا و ترجیح مصلحت امت بر مصلحت فرد و قبیله، انفاق در راه خدا و... روبرو ساخت؛ و به تبع این مفاهیم نیاز به تولد لغات جدیدی که بتواند پاسخگوی نیاز ایجاد شده در سطح وسیع باشد، بیش از پیش احساس شد.

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه

فصل اول : مصطلحات اسلامی مباحث مربوط به آن

 

معنی اصطلاح و وضع

اصطلاح در عرف عملی و فنی

چگونگی پیوند معنای لغوی با مفهوم علمی و فنی آن

وضع تعیینی و تعینی

وضع مصطلح در این پایان نامه

بخش دوم : تقسیمات الفاظ

تقسیمات الفاظ به طور کلی

بخش سوم : منشأ کلمه و ساختار معنایی

علل پیدایش چند معنایی

خلاصه بحث

فصل دوم : رابطه بین مصطلحات اسلامی و موضوعات شعری

 

بخش اول : عوامل مؤثر در تحول موضوعات ادبی

پیدایش مصطلحات جدید

شکل‌ گیری علوم علمی و ادبی

تحول در اسلوب زبان عربی

گسترش مرزهای جغرافیایی و اختلاط با اقوام بیگانه

بخش دوم : جریان‌ های داخلی دینی، سیاسی و بازتاب آن در ادبیات پس از اسلام

خلاصه بحث

بخش سوم : رابطه بین مصطلحات اسلامی و موضوعات شعری

فصل سوم : مباحث مربوط به اصول دین

 

بخش اول : توحید

بخش دوم : نبوت

بخش سوم : امامت

بخش چهارم : معاد

فصل چهارم : مباحث مربوط به فروع دین

 

پیشنهادات